سردرگرمی طیف تندرو در معادله حجاب | آقای خاتمی هر قانونی بدون پذیرش مردم، اجباری است
رویداد۲۴| سید احمد خاتمی خطیب جمعه تهران در تازهترین سخنان خود حجاب را دوباره به موضوعی بحثبرانگیز تبدیل کرده است. او گفته است «حجاب اجباری» واژه دشمن است. این چهره شناخته شده در جریان اصولگرا پیش از این نیز «حجاب اختیاری» را نیز نقشه دشمن خوانده بود. این اظهارات، علاوه بر جلب توجه رسانهها، پرسشهای بنیادینی درباره سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی و مرز بین اجبار و اختیار در جامعه ایران ایجاد کرده است.
واکنش زیدآبادی؛ هیچ قانونی خارج از اختیار نیست
احمد زیدآبادی تحلیلگر سیاسی در واکنش به سخنان خاتمی، تأکید کرده که هیچ امر انسانی، حتی آنچه قانونی یا شرعی خوانده میشود، از دایره اجبار و اختیار خارج نیست. به بیان او «قانون و شرعی را که مردم به میل و ارادۀ خود به آن تن دهند، میشود اختیاری و قانون و شرعی که به برغم میل و ارادۀ شهروندان تحمیل شود، میشود اجباری!»
این تحلیل روشن میکند که تفاوت «اجباری» و «اختیاری» تنها در نحوه پذیرش مردم است و نه صرفاً در عنوان قانون یا حکم شرعی. زیدآبادی با این دیدگاه، بار دیگر ضرورت درک واقعی جامعه در سیاستگذاریهای فرهنگی را پررنگ کرده است.
پیامدهای اجتماعی و حکمرانی
از منظر اجتماعی، این تناقض واژگانی میتواند به سردرگمی و بیاعتمادی عمومی منجر شود. اگر سیاستگذاران بر لغتها تمرکز کنند و واقعیتهای اجتماعی را نادیده بگیرند، جامعه به جای گفتوگو، به تقابل و بحث لفظی سوق داده میشود. زیدآبادی معتقد است که هرگونه تلاش برای حذف واژهها یا تغییر معنا، بدون درک ساختاری این مسئله، تنها بنبست و تنش ایجاد میکند.
درسهایی از تاریخ و تجربه جامعه ایران
تجربه تاریخی نشان داده است که اعمال اجبار بدون پذیرش اجتماعی، پیامدهای منفی و فرسایشی دارد. جامعه ایران همواره در مسیر تحول فرهنگی و اجتماعی گام برداشته و هرگونه تلاش برای بازگرداندن گذشته با فشار، نه تنها ناکام مانده، بلکه به کاهش اعتماد عمومی و افزایش فاصله میان مردم و حکومت منجر شده است.
راهکار تحلیلگرانه و سیاستمحور
بر این اساس به نظر میرسد که تنها راه مقابله با این بنبست، پذیرش واقعیت اجتماعی و تعریف چارچوب روشن برای قانون و شرع است. سیاستگذاران باید فراتر از واژهها حرکت کنند و بر گفتوگو، فرهنگسازی و احترام به انتخاب افراد تمرکز داشته باشند. این مسیر میتواند مانع تنش و فاصله گرفتن جامعه از حاکمیت شود و مشروعیت و وفاق ملی را تقویت کند.
حجاب در ایران، چالشی برای حکمرانی معقول
سخنان خاتمی و تحلیل زیدآبادی نشان میدهد که مسئله حجاب بیش از آنکه موضوعی صرفاً فرهنگی باشد، بنبست واژگانی و مدیریتی است. سیاستگذاران اگر بتوانند این معادله دشوار میان اجبار، اختیار و پذیرش اجتماعی را مدیریت کنند، میتوانند هم انسجام اجتماعی را حفظ کنند و هم مشروعیت حکومت را تقویت کنند. بنبست واژگانی، اگر با تدبیر و واقعبینی مدیریت شود، میتواند به فرصت گفتوگو و همگرایی بدل شود.
